Zabytki

Gmina Lipowa może poszczycić się niewielkim, lecz wyjątkowym dziedzictwem historycznym i sakralnym. Oto najważniejsze zabytki naszej gminy – świadectwa wiary, kultury i lokalnej tożsamości.

Kościół pw. św. Bartłomieja Apostoła w Lipowej

🔗 www.parafialipowa.pl

Dominujący nad krajobrazem Lipowej kościół św. Bartłomieja to serce duchowe miejscowości. Jego historia sięga XIV wieku. Dzisiejsza murowana budowla wyróżnia się klasyczną bryłą i pięknym wnętrzem z licznymi elementami historycznymi. Kościół zbudowany został w miejscu wcześniejszej, drewnianej świątyni. Wnętrze zdobi m.in. ołtarz główny z wizerunkiem patrona parafii oraz secesyjne detale architektoniczne.

  • Historia budowy
    – Pierwszy kościół powstał ok. 1350 roku, był kilkukrotnie przebudowywany – w XVI w. oraz na przełomie XIX w.
    – Obecna murowana świątynia z cegły została wzniesiona w latach 1894–1897 wokół starej konstrukcji, a konsekrowana w 1904 roku przez bpa Anatola Nowaka
  • Architektura i wyposażenie
    – Styl neogotycki z elementami gotyckimi i renesansowymi; nawy i prezbiterium pokryte sklepieniami krzyżowo-żebrowymi, wieża połączona z kruchtą
    – Wnętrze zawiera liczne cenne dzieła:
    • Tryptyk Świętej Rodziny z ok. 1540 r. – z dawnego drewnianego kościoła, umieszczony dziś nad wejściem do zakrystii
    • Ołtarz główny – rzeźbiony, przedstawiający Chrystusa, św. Bartłomieja i apostołów; boczne – również zabytkowe
    • Barokowy obraz św. Sebastiana, krucyfiks z XVIII w., XVIII-wieczny ornat, klasycystyczna monstrancja i rokokowy kielich

Elementy dodatkowe
– Murowana plebania, zabudowania gospodarcze i cmentarz z kaplicą wpisane w historyczny układ przykościelny.

Drewniana Dzwonnica w Siennej

Unikatowa, zabytkowa dzwonnica w Siennej to przykład tradycyjnej, ludowej architektury sakralnej. Wykonana w całości z drewna, pełniła funkcję pomocniczą wobec nieistniejącej już świątyni. Datowana na przełom XVIII i XIX wieku, do dziś zachwyca swoją prostą, lecz elegancką konstrukcją. Jest to jedno z nielicznych tego typu obiektów zachowanych w regionie.

  • Geneza i powstanie
    – Inicjatywa mieszkańców w 1915 r. – zakup dzwonka (upamiętnienie poległych z I wojny światowej), zawieszonego w 1919 r. na słupach
    – W 1926 r. wzniesiono pierwszą murowaną dzwonnicę drewnianą
  • Losy podczas wojny i PRL
    – W 1941 roku dzwonek zakopano, by uratować przed konfiskatą przez okupanta niemieckiego
    – W latach 1970–72 dzwonnica została przebudowana — rozebrano ją, powstał nowy model, a potem wzorowany na oryginalny
    – W okresie PRL zabroniono dzwonienia, zwyczaj przywrócili mieszkańcy (Michał i Krystyna Sowa) w 1991 roku
  • Ostatni remont i znaczenie lokalne
    – Remont ukończony pod koniec 2022, poświęcenie z udziałem władz samorządowych i mieszkańców
    – Dzwonnica służy rytualnym sygnałom: Anioł Pański, śmierć mieszkańca, zagrożenia, majówki – integrowała życie wsi na przestrzeni dekad

Kaplica Matki Bożej Anielskiej w Słotwinie

🔗 Zobacz na stronie parafii Słotwina

Kaplica powstała w 1900 roku z inicjatywy mieszkańców Słotwiny i do dziś stanowi ważne miejsce kultu oraz lokalnej tożsamości. Usytuowana przy głównej drodze, została zbudowana z kamienia i cegły. We wnętrzu znajduje się ołtarz z figurą Matki Bożej Anielskiej, a wokół kaplicy organizowane są uroczystości religijne, zwłaszcza w sierpniu – miesiącu odpustu.

„Kaplica powstała po wybudowaniu kościoła w Lipowej. Kaplica wykonana z cegły, pozostałość z kościoła św. Bartłomieja w Lipowej, ołtarz z kościoła starego w Lipowej. „Ks. Rusin 1850-1866 wybudował nowy ołtarz w stary stylu, umieścił pod chórem z obrazem ukoronowania Najświętszej Maryi Panny, przy nim w Lipowej odprawiano nabożeństwa majowe” – Z dziejów Parafii Lipowa p.w. Św. Bartłomieja – Ks. Michał Piela SDSW środku Ołtarz poświęcony Matce Bożej Częstochowskiej. Wizerunek z Koronacji  Matki Bożej Częstochowskiej.  Widnieją litery: R.M.A. (Maryja Królowa Aniołów) Znajduje się w niej Krzyż z tabliczką INKZ, obraz św. Barbary, Obraz św. Andrzeja, Obraz Michała Archanioła, Feletrony z obrazem: Matki Bożej Nieustającej Pomocy. Matki Bożej Częstochowskiej, Serca Jezusa i Serca Maryi; Figura Matki Bożej Niepokalanej. W kaplicy znajduje się krzyż używany  w czasie plenerowej Drogi Krzyżowej, stare stacje Drogi Krzyżowej z kościoła, stare konfesjonały, dzwon na wieży z 1908 r.”